Zabiegi chirurgiczne powodują przerwanie ciągłości skóry. Nawet jeśli zabieg nie jest bardzo rozległy na skórze pozostają blizny wymagające odpowiedniego traktowania. Jeżeli nie zadba się o nie zawczasu, może pojawić się wiele komplikacji. Jednym ze sposobów mobilizacji i pielęgnacji blizn są również masaże.
Jak dbać o blizny? Jak przebiega proces regeneracji tkanek po zabiegach? Jak masaż wpływa na blizny i kiedy można go bezpiecznie wykonać?
Rodzaje blizn – podstawowe informacje (blizny pooperacyjne, pooparzeniowe, blizny przerostowe)
Kiedy pojawia się blizna? Gdy zamiast właściwej skóry dochodzi do wytworzenia w miejscu tkanki łącznej włóknistej. W przypadku blizn możemy wymienić wiele ich rodzajów. Zazwyczaj ich pojawienie się wiąże się z rozmaitymi urazami skóry. Podział na kategorie w głównej mierze wynika z tego, jak powstają blizny. Do najczęściej występujących zaliczają się:
- blizny pourazowe (na skutek urazu, po wypadkach),
- blizny pooperacyjne (np. blizny po cesarskim cięciu, po operacji tarczycy),
- blizny oparzeniowe,
- blizny potrądzikowe.
Można także mówić o różnych formach blizn w zależności od ich budowy. Pojawiają się zatem:
- blizny przerostowe (wyniesienie ponad normalną tkankę),
- blizny zanikowe (wgłębienie w skórze),
- bliznowce (przerastanie prawidłowej tkanki).
Wygląd blizny zmienia się też na przestrzeni miesięcy i lat. Pod tym względem wyróżnia się blizny niedojrzałe (młodsze niż rok) oraz dojrzałe (powyżej jednego roku).
Jak tworzy się blizna – etapy regeneracji skóry
Proces powstania blizny jest mocno rozciągnięty w czasie i obejmuje trzy etapy. Każdy z nich wymaga nieco innych działań i pielęgnacji, by jak najlepiej zadbać o skórę i zmniejszyć widoczność blizny w przyszłości.
Faza zapalna (wysiękowa)
To zazwyczaj pierwsze dni po operacji czy urazie. W tym momencie rana się zasklepia, mogą pojawiać się wysięki. Organizm natomiast wysyła komórki układu odpornościowego do rany, żeby ograniczyć ryzyko dojścia do zakażenia i stanu zapalnego. Już na tym etapie powstają też pierwsze włókna kolagenowe – rozpoczyna się proces zabliźniania rany.
Faza proliferacyjna
Trwa ona przez około dwa tygodnie. Dochodzi wówczas do szybkiego tworzenia się nowych komórek. Powstają nowe włókna kolagenowe. Zdarza się, że w ranie pojawia się ziarnina. W tym momencie rana wygaja się i powstaje świeża blizna, która wciąż jest niezmiernie delikatna. Jej nadmierne rozciąganie bywa że prowadzi do wytworzenia bliznowców.
Faza dojrzewania blizny (przebudowy blizny)
Jest najdłuższa i trwa nawet do dwóch lat po urazie lub zabiegu. Na przestrzeni kolejnych miesięcy blizna przyjmuje swój finalny kształt, zmienia kolor (najczęściej blednie). Na tym etapie trzeba odpowiednio o nią zadbać, by jak najbardziej przypominała normalną, nieuszkodzoną skórę. Do tego celu potrzebna jest mobilizacja blizny.
Na czym polega mobilizacja blizny?
Mobilizacja blizny (inaczej terapia blizny) to szereg zabiegów i technik manualnych, których głównym celem jest wsparcie regeneracji skóry i usprawnienie procesu gojenia się rany i blizny. Często służy ona także rehabilitacji skóry, by utrzymała ona dostępne maksimum właściwości w miejscu urazu (czucie, elastyczność etc.).
Dobrze poprowadzona terapia manualna (w wielu sytuacjach sprowadzona do masażu) rozwiązuje nie tylko problem estetyczny (zmniejszenie widoczności blizny), ale też zwiększa szansę na zachowanie ruchomości uszkodzonych tkanek, zapobiega powstawaniu zrostów, uśmierza dolegliwości bólowe i uczucie ciągnięcia skóry.
Do czego prowadzi brak pracy z blizną?
Jeżeli nie zadba się o odpowiednią fizjoterapię podczas procesu gojenia, wówczas trzeba się liczyć z rozmaitymi konsekwencjami. Brak masaży i stymulowania blizny może prowadzić do jej większej widoczności (inna faktura i kolor), a także potrafi wywołać przerost blizny (tkanki blizny wystają ponad poziom skóry). Niekiedy pojawiają się też dolegliwości bólowe oraz dyskomfort (np. uczucie ciągnięcia). Jeśli nie zadba się o pracę z blizną od pierwszych dni po zabiegu, sprzyja to powstawaniu bliznowców, czyli blizn patologicznych, przerośniętych, o twardej i guzowatej strukturze.
Przeciwwskazania do masażu blizny
Praca z blizną powinna być prowadzona przez doświadczonego specjalistę, który zna techniki postępowania. Dla uzyskania satysfakcjonujących efektów, trzeba ją rozpocząć jak najszybciej. Oczywiście istnieje szereg przeciwwskazań do wykonania takiego zabiegu.
Kiedy lepiej zrezygnować z wizyty u fizjoterapeuty?
- przy świeżych ranach (zwłaszcza tych sączących lub ze stanem zapalnym), jeszcze ze szwami,
- jeżeli dojdzie do rozejścia się brzegów rany, pęknięć szwów,
- w razie występowania problemów z krzepnięciem krwi (np. związanych z nieuregulowaną cukrzycą),
- w czasie przyjmowania leków, które mogą prowadzić do zaburzenia czucia,
W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.
Różne oblicza masażu blizny – jak postępować na różnych etapach gojenia rany?
W zależności od etapu zabliźniania się rany praca fizjoterapeutyczna przybiera nieco inną formę. W pierwszym etapie (do dwóch tygodni po urazie) można pracować wyłącznie z sąsiednimi tkankami, bez działania w obrębie rany). Drugi etap (dwa-trzy miesiące od urazu) wspomaga się krążenie krwi i usuwanie limfy. Praca z blizną jest bardzo delikatna, zazwyczaj oparta na głaskaniu lub użyciu plastrów dynamicznych. Trzeci etap, który trwa do dwóch lat po urazie, stosuje się klasyczną terapię manualną opartą na ugniataniu, ściskaniu, intensywnym masowaniu blizny. Zmniejsza to ryzyko powstawania zrostów i zwiększa elastyczność blizny, poprzez stymulację produkcji kolagenu i lepsze ukrwienie tkanki.
Jak masować bliznę po operacji – podsumowanie
Blizna powstaje z wielu powodów. Warto pracować nad nią od samego początku, wspierając naczynia krwionośne w skórze, sąsiednie tkanki, a w odpowiednim momencie też samą bliznę. W tym celu należy nawiązać współpracę z wysokiej klasy fizjoterapeutą, który wykona odpowiednie masaże oraz przygotuje dedykowaną listę ćwiczeń. Wówczas zyska się lepsze samopoczucie i zadba o wygląd blizny, by jak najmniej przeszkadzała w codziennym funkcjonowaniu.
